Assimetrias românicas: espanhol nosotros / vosotros e catalão nosaltres / vosaltres x português nós (outros) / vós (outros)

César Nardelli Cambraia

Resumo


Resumo: O presente trabalho tem como objetivos  (a) apresentar uma resenha crítica dos estudos precedentes sobre a origem das formas compostas do pronome pessoal de 1a e 2a pessoas do plural em línguas românicas e (b) avaliar sua validade para explicar a história dessas formas na língua portuguesa.
Palavras-chave: Lingüística românica; pronomes pessoais; língua portuguesa; língua espanhola; língua catalã.

Resumé: Le present travail a pour but (a) présenter une synthèse critique des études precedentes sur l’origine des formes composées du pronom personel de 1ère e 2ème persones du pluriel dans les langues romanes et (b) évaluer sa validité pour expliquer l’histoire de ces formes dans la  langue portugaise.
Mots-clés: Linguistique romane; pronom personnels; langue portugaise; langue spagnole; langue catalane.

Keywords: Romance linguistics; personal pronouns; Portuguese; Spanish; Catalan.


Texto completo:

PDF

Referências


ABRAHAM, Richard D. Aportuguese version of the life of Barlaam and Josaphat: paleographical edition and linguistics study. Philadelphia: University of Pennsylvania, 1938. (Series in Romanic Languages and Literatures, 29).

ALCOVER, Antoni M. Diccionari català-valencià-balear: inventari lexicogràfic i etimològic de la llengua catalana en totes les seves formes literàries i dialectals. Palma de Mallorca: [s.n.], 1956. Tom VII.

ALCOVER, Antoni M. Diccionari català-valencià-balear: inventari lexicogràfic i etimològic de la llengua catalana en totes les seves formes literàries i dialectals. Palma de Mallorca: [s.n.], 1962. Tom X.

ALI, Manuel Said. Gramática secundária e gramática histórica da língua portuguesa. 3.ed. rev. e atual, Brasília: Ed. da UnB, 1964.

ALLEN JR., Joseph H. D. Two old portuguese versions of the Life of Saint Alexis: codices alcobacenses 36 and 266. Urbana: The University of Illinois Press, 1953. (Illinois Studies in Language and literature, v. 37, n. 1).

ALONSO, Amado; URENA, Pedro Henríquez. Gramática castellana – segundo curso. 9. ed. Buenos Aires: Editorial Losada, 1950.

ALVAR, Manuel; POTTIER, Bernard. Morfología histórica del español. 1. ed. 1. reimpr. Madrid: Credos, 1987. [19831]

BARROS, João de. Gramática da língua portuguesa. 3. ed. Org. por José Pedro Machado. [s.1.]: [s.n.], 1957. [15401].

BEC, Pierre. Manuel pratique de philologie romane. Paris: A & J. Picard,1970-1971.

BECHARA, Evanildo. Moderna gramática portuguesa: cursos de 1o e 2o graus. 23. ed. São Paulo: Nacional, 1978.

BODMER, Frederick. The loom of language. New York: W.W. Norton, 1944.

BRUGUERA I TALLEDA, Jordi. Diccionari etimològic. Barcelona: Enciclopédia Catalana, 1996.

CÂMARA JR., Joaquim. Mattoso. Dicionário de lingüística e gramática. 12. ed. Petrópolis: Vozes, 1985. [19561].

CAMBRAIA, César Nardelli. Livro de Isaac: edição e glossário (cód. ale. 461). 2000. Tese (Doutorado em Filologia e Língua Portuguesa) - FFLCH-USP, São Paulo, 2000.

CAMBRAIA, César Nardelli. Mudança interrompida na história do português: nós outros e vós outros. In: CONGRESSO INTERNACIONAL DA ABRALIN, 2, 2001, Fortaleza. Anais... Fortaleza: Associação Brasileira de Lingüística, 2002.

CAMÕES, Luis de. Os Lvsiadas; reprodução paralela das duas edições de 1572. Lisboa: Imprensa Nacional -Casa da Moeda, 1982.

CARRETER, Fernando Lázaro. Diccionario de términos filológicos. 3. ed. 7. reimpr. Madrid: Gredos, 1987. [19531]

CASTRO, Ivo et al. Vidas de santos de um manuscrito alcobacense (coleção mística de fr. Hilário da Lourinhã, cód. ale. CCLXVl/ANTT 2274). Lisboa: Centro de Estudos Geográficos/Instituto Nacional de Investigação Científica, 1985.

CEGALLA, Domingos Paschoal. Novíssima gramática da língua portuguesa. 29. ed. São Paulo: Nacional, 1987.

CINTRA, Luís Filipe Lindley. Crónica geral de Espanha de 1344. Lisboa: Academia Portuguesa de História, 1951/1954/1961/1990. 4 v. [Reimpr.: Lisboa: Imprensa Nacional - Casa da Moeda, 1983/1984/1984/1990].

COROMINAS, Juan. Diccionario crítico etimológico de la lengua castellana. Madrid: Gredos, 1954a. v. III.

COROMINAS, Juan. Diccionario crítico etimológico de la lengua castellana. Madrid: Gredos, 1954b. v. IV.

COROMINES, Joan. Diccionari etimològic i complementari de la llengua catalana. Barcelona: Curial-La Caixa, 1985. Volum V: LL-NY.

COROMINES, Joan. Diccionari etimològic i complementari de la llengua catalana. Barcelona: Curial-La Caixa, 1991. Volum IX: U-ZUM.

COUTINHO, Ismael de Lima. Pontos de gramática histórica. 6. ed. rev. 3. impr. Rio de Janeiro: Acadêmica, 1970. [19381].

CUNHA Celso; CINTRA, Luís Filipe Lindley. Nova gramática do português contemporâneo. 2. ed. 5. reimpr. Rio de Janeiro: Nova Fronteira, 1985.

D. DUARTE. Leal conselheiro. Ed. de, Joseph-Marie Piel. Lisboa: Bertrand, 1942.

DIEZ, Frédéric. Grammaire des langues romanes. 3. ed. Paris: Vieweg, 1874-1876. v. 3. [1836-18431].

DYEN, Isidore. Portuguese nosso and vosso, nós and vós. Language, Baltimore, n. XII, p. 134-135, 1936.

EBERENZ, Rolf. El español en el otoño de la edad media: sobre el artículo y los pronombres. Madrid: Gredos, 2000. (Biblioteca Románica Hispánica, II. Estudios y Ensaios, 422).

ELCOCK,W. D. The romance languages. 4. reimpr. London: Faber & Faber, 1967. [19601].

GARCÍA, Érica; JONGE, Robert de; NIEUWENHUIJSEN, Dorine; LECHNER, C. (V)os-(otros): ¿dos y el mismo cambio? Nueva Revista de Filología Hispánica, México, v. 38, n. 1, p. 63-132, 1990.

GAYA, Samuel Gili. Curso superior de sintaxis espaiiola. 15. ed. Reimpr. Barcelona: Bibliograf, 1990. [19431].

GAYA, Samuel Gili. Nos-otros, vos-otros. Revista de Filologia Española, Madrid, t. XXX, p. 108-117, 1946.

GIESE, Wilhelm. Vosaltres, nosaltres. Estudis Romànics, Barcelona, v. XII, p. 221-225, 1963-1968.

IORDAN, Iorgu; MANOLIU, Maria. Manual de linguística románica. 1. ed. 1. reimpr. Madrid: Gredos, 1980. v. L [19721].

KANY, Charles E. Sintaxis hispanoamericana. 1. ed. 2. reimpr. Madrid: Gredos, 1994. [19451].

LAPESA, Rafael. História de lalengua espafiola. 9. ed. 8. reimpr. Madrid: Gredos, 1995. [19421].

LATHROP, Thomas A. Curso de gramática histórica española. 2. ed. 1. reimpr. Trad. de Juan Gutiérrez Cuadrado y Ana Elas. Barcelona: Ariel, 1992. [19801]

LAUSBERG, Heinrich. Linguística românica. 2. ed. Lisboa: Fundação Calouste Gulbenkian, 1981. [1956-19621]

LEÃO, Duarte Nunes de. Ortografia e origem da língua portuguesa. Introdução, notas e leitura de Maria Leonor Carvalhão Buescu. Lisboa: Imprensa Nacional - Casa da Moeda, 1983. [1595/16041].

LENZ, Rodolfo. La oración y sus partes: estudios de gramática general y castellana. 3. ed. Madrid: Centro de Estudios Históricos, 1935 [1920].

LIMA, Carlos Henrique da Rocha. Gramática normativa da língua portuguesa. 15. ed. refund. Rio de Janeiro: José Olympio, 1972.

LLEAL, Coloma. La formación de las lenguas romances peninsulares. Barcelona: Barcanova, 1990.

LLOYD, Paul. M. Dellatín al espaiiol . Madrid: Gredos, 1993. [19871]

MACIEL, Maximino. Grammatica descriptiva. 2. Milh. da 12. ed. augm. e refund. Rio de Janeiro; São Paulo: Francisco Alves, 1931.

MEYER-LÜBKE, Wilhelm. Grammaire des langues romanes. Traduite par Auguste et Georges Doutrepont. Ceneve; Marseille: Slaktine Reprints; Laffítte Reprints, 1974. Tome II: Morphologie. [18901]

NEBRIXA, Antonio de. Grãmatica de la g castellana. Salamanca, 1492. [Ed. facsirnilada: Valência: Paris-Valencia [s.l.], 1997].

NUNES, José Joaquim. Compêndio de gramática histórica portuguesa; fonética e morfologia. 9. ed. Lisboa: Clássica, 1989.

OLIVEIRA, Fernão de. Gramática da linguagem portuguesa. Lisboa: Hermão Galhardo, 1536. [Ed. facsimilar: Lisboa: Biblioteca Nacional, 1988].

PAR, Anfós. Sintaxi catalana segons los escrits en prosa de Bernat Metge (1398). Halle: Max Niemeyer, 1923. (Beihefte zur Zeitschrit für Romanische Philologie, LXVI).

PENNY, Ralph. A history of the spanien language. Cambridge: Cambridge University Press, 1992.

PIDAL, Ramón Menéndez. Manual de gramática histórica española. 21. ed. Madrid: Espasa-Calpe, 1992. [19041]

POSNER, Rebecca. The romance languages. Cambridge: Cambridge University Press, 1996.

POSNER, Rebecca. The romance languages: a linguistic introduction. Gloucester: Peter Smith, 1970.

QUINTANA, Mário. A vaca e o hipogrifo. 4. ed. Porto Alegre: LP&M, 1983. [19771].

RAE [Real Academia Española]. Diccionário de la lengua española. Edición electrónica. Madrid: Espasa-Calpe, 1995. Versión 21.1.0.

RAYNOUARD, M. Lexique roman, ou dictionnaire de la langue des troubadors. Paris: Silvestre, 1842. Tome quatrieme: L.-P.

ROCHA E SILVA, Maurício da. A evolução do pensamento científico. São Paulo: Huitec, 1972.

RUSSELL-GEBBETT, Paul. Mediaeval catalan linguistic texts. Oxford: The Dolphin Book Co., 1965.

SILVA NETO, Serafim da. Manual de filologia portuguesa. 2. ed. Rio de Janeiro: Acadêmica, 1957.

SPITZER, Leo. Vosotros. Revista de Filologia Española, Madrid, t. XXXI, p. 170-175, 1947.

TÔRRES, Artur de Almeida. Moderna gramática expositiva da língua portuguêsa. 2. ed. rev. e ampl. Rio de Janeiro: Fundo de Cultura, 1959.

VASCONCELLOS, José Leite de. Estudos de filologia portuguesa. Rio de Janeiro: Livros de Portugal, 1961.

WARTBURG, Walther. Französiches etymologisches wörterbuch. Basel: R. G. Zbinden & Co, 1953. Lieferung 47, Band VII: Nanobilis.

WARTBURG, Walther. Französiches etymologisches wörterbuch. Basel: R. G. Zbinden & Co, 1957. Lieferung 56, Band XIV: uber-valde.

WILLIAMS, Edwin Bucher. Do latim ao português. 5. ed. Rio de Janeiro: Tempo Brasileiro, 1991. [19381].




DOI: http://dx.doi.org/10.17851/2238-3824.10.0.7-30

Apontamentos

  • Não há apontamentos.


Direitos autorais 2005 César Nardelli Cambraia